Αρκετοί σπουδαίοι προπονητές έχτισαν ομάδες και έγραψαν «χρυσές σελίδες». Ανάμεσά τους ο Ρέντ Άουερμπαχ, Ντιν Σμιθ, Πατ Ράιλι, Ζέλικο Ομπράντοβιτς που κατάφεραν να ξεχωρίσουν μέσα στις τέσσερις γραμμές.
Είχαν τα χαρακτηριστικά και τα προσόντα για έναν πολύ καλό προπονητή. Καθοδήγησαν με ευελιξία και οξύνοια τους παίκτες τους και έφεραν σπουδαία αποτελέσματα, αλλά και καινοτομίες για το συγκεκριμένο άθλημα.
Ρέντ Άουερμπαχ
“Just do what you do best”
Ο εμβληματικός προπονητής των Μπόστον Σέλτικς, έμεινε στον πάγκο τους για 16 χρόνια, αλλάζοντας την ιστορία τους. Ήταν από τους ανθρώπους που γιγάντωσαν τους Σέλτικς και τους έκαναν την ομάδα με τα περισσότερα (17) πρωταθλήματα στο NBA.
Τον έχουν τιμήσει με το βραβείο του καλύτερου προπονητή και έχει ψηφιστεί ως ο καλύτερος προπονητής όλων των εποχών. Εξάλειψε τον φυλετικό ρατσισμό, καθώς ήταν ο πρώτος που επέλεξε στο ντράφτ του NBA «έγχρωμο» παίκτη (1964) και ο πρώτος που ξεκίνησε στη βασική πεντάδα με πέντε Αφροαμερικανούς (1964).
Ήταν εύστροφος, έξυπνος και ευέλικτος. Βασικά χαρακτηριστικά για έναν καλό προπονητή. Στην ομάδα του τόνισε το ομαδικό πνεύμα, τη σκληρή άμυνα και όχι το ατομικό ταλέντο των παικτών στην επίθεση. Τοποθετούσε την ομάδα πάνω από τον καθένα. Ωστόσο, υπολόγιζε όποιον είχε επιλέξει στην ομάδα του. Θεωρείται θεμελιωτής του σημερινού ροτέισον και του «έκτου παίκτη».
Μια συμβουλή που είχε δώσει στους παίκτες του ήταν πως όταν η αντίπαλη ομάδα πάρει την κατοχή της μπάλας μετά από απόφαση του διαιτητή, δεν πρέπει να την δώσουν αμέσως. Πρέπει να την πετάξουν αργά στους διαιτητές για να προλάβει να ετοιμαστεί η άμυνα. Το συγκεκριμένο τέχνασμα ακολούθησαν αρκετοί.
Συνήθιζε να κερδίζει με ένα πούρο στο στόμα, το οποίο θεωρήθηκε «σύμβολο νίκης». Το να ανάψεις πούρο κατά τη διάρκεια του αγώνα, πόσο μάλλον στο παρκέ, απαγορεύεται. Όχι όμως για τον Ρεντ, που ήταν η εξαίρεση του κανόνα. Όταν έκρινε ότι η νίκη είχε διασφαλιστεί, άναβε ένα πούρο “Hoyo de Monterrey”, κίνηση που έβρισκε αντίθετους τους φιλάθλους. Στους επικριτές του απαντούσε «Διαφωνώ με τους προπονητές που φωνάζουν συνέχεια. Όταν το παιχνίδι έχει κριθεί, είναι ώρα να σκεφτώ το επόμενο. Μπορώ να καθίσω αναπαυτικά στον πάγκο μου, απολαμβάνοντας το πούρο μου».
Ντιν Σμίθ
“Play hard, play together, play smart”
Ο προπονητής που μεγαλούργησε στο κολεγιακό μπάσκετ και πέτυχε πολλά εντός και εκτός του παρκέ. Νοιαζόταν για τον τρόπο και όχι για το αποτέλεσμα. Πέτυχε πολλές καινοτομίες που άλλαξαν την ιστορία του μπάσκετ.
Νίκησε 879 παιχνίδια, ωστόσο παρέμεινε ταπεινός και μετριόφρων. Μάθαινε στους παίκτες του να βάζουν το «εγώ» τους κάτω από το «εμείς» και όταν κάποιος παίκτης δεν έκανε αυτό που έπρεπε η τιμωρία ήταν να κάθεται σε μια καρέκλα και να κοιτάει τους συμπαίκτες του να κάνουν σπριντ για το δικό του λάθος. Όταν η ομάδα ταξίδευε με το αεροπλάνο, ο κόουτς άφηνε την πρώτη θέση για ψηλούς της ομάδας και ο ίδιος πήγαινε στο τέλος μαζί με τους βοηθούς του. Η προτεραιότητά του ήταν να βελτιώσει τις ανάγκες των παικτών του και όχι τις δικές του.
Επέμενε στα μικρά πράγματα, στις λεπτομέρειες που κάνουν τον παίκτη καλύτερο. Ήταν αυστηρός, αλλά ταυτόχρονα τόνιζε την αυτοπεποίθηση της ομάδας του. Επιζητούσε πειθαρχία, καθώς αυτό πίστευε πως ήταν σημαντικό κομμάτι για το χτίσιμο μιας ομάδας. Συνήθως έπαιζε επιθετικά συστήματα, με βάση τις ικανότητες που είχαν οι παίκτες του. Απέκλειε το ενδεχόμενο της έκπληξης από τον αντίπαλο. Προετοίμαζε την ομάδα του για κάθε πιθανή κατάσταση.
Μια σειρά από καινοτομίες, που τις εφάρμοσε αποτελεσματικά, έχουν αλλάξει το μπάσκετ. Αρχικά, όποιος έβγαινε αλλαγή, έπρεπε να κάνει σπριντ και μετά να κάτσει στον πάγκο. Από την άλλη όταν ένας παίκτης στο παρκέ κουραζόταν, σταύρωνε το χέρια του πάνω από το κεφάλι του. Με αυτό τον τρόπο δήλωνε πως θέλει να πάρει την θέση του ένας ξεκούραστος συμπαίκτης του. Επιπλέον, όταν ένας παίκτης πήγαινε στον πάγκο, όλοι σηκωνόντουσαν όρθιοι για να του δώσουν το χέρι τους.
Εφάρμοσε πρώτος το scramble defense (μπερδεμένη άμυνα) και εισήγαγε στον αγώνα το run and jump. Αυτή την τακτική χρησιμοποίησε αρκετά η Εθνική Ελλάδος με τον Παναγιώτη Γιαννάκη.
Πατ Ράιλι
“Look for your choices, pick the best one, then go with it”
Μια από τις μεγαλύτερες μορφές του NBA. Ονομάστηκε NBA προπονητής της χρονιάς τρεις φορές και συμμετείχε ως προπονητής σε εννιά All Star Games. Έχει πάρει ένα πρωτάθλημα ως παίκτης, ένα ως βοηθός προπονητής, πέντε ως πρώτος προπονητής και δύο ως παράγοντας.
Ήταν ο προπονητής που κατάφερε να κάνει αγαπητό το NBA, προσδίδοντας στιλ με κουστούμια Αρμάνι. Θεμελίωσε το “showtime” και το “glamour basket”.
Άρκετα δυναμικός και έτοιμος να κατακτήσει τίτλους, ο Ράιλι δημιούργησε τους Λεικερς, μια ομάδα που βοήθησε στην επάνοδο του NBA, με γρανάζι της μηχανής τον Μάτζικ Τζόνσον. Έπειτα κατέκτησε ένα πρωτάθλημα με Μαιαμι Χιτ, ενώ για τέσσερα χρόνια είχε εξαιρετικές εμπειρίες με τους Νιου Γιορκ Νικς.
Έδειξε στους παίκτες του πως να βασιστούν στην αμυντική τεχνική και να προσπαθήσουν μέσα από αυτό να αποκτήσουν κατοχές. Το μυστικό του ήταν η αφοσίωση. Όπως έλεγε χαρακτηριστικά «Είτε είσαι μέσα είτε έξω». Αυτός ήταν ο τρόπος του για να κατακτήσει τίτλους και να πετύχει τους στόχους του. Πολλοί προσπάθησαν να μιμηθούν ή να τροποποιήσουν την τακτική του «αχόρταγου» Ράιλι.
Ζέλικο Ομπράντοβιτς
«Ζεις με το μπάσκετ, αναπνέεις με το μπάσκετ, κοιμάσαι με το μπάσκετ»
Θρυλικός προπονητής της Ευρώπης ο Ομπράντοβιτς βοήθησε την ιστορία του Παναθηναϊκού προσθέτοντας πολλές νίκες. Ένα προπονητής που φόβιζε τους αντιπάλους και κατέκτησε πολλά πρωταθλήματα (11), κύπελλα (7), Ευρωλίγκες (8), δύο Σαπόρτα και τέσσερα μετάλλια.
Αν ήθελε να περάσει κάτι στους παίκτες, αρκούσε μισή πρότασή του. Έβλεπε μπροστά, προετοίμαζε και προετοιμαζόταν. Έβρισκε πάντα τις σωστές λέξεις για να τονώσει την ομάδα του. Αν ένας παίκτης δεν πατούσε στον συγκεκριμένο αγώνα στο παρκέ, ασκούσε της ίδια κριτική με αυτόν που έπαιζε. Η τεχνική ήταν πως όταν γινόταν ένα λάθος από κάποιον συμπαίκτη του, ο προπονητής τον ρωτούσε ξαφνικά τί θα έπρεπε να είχε κάνει. Αν δεν απαντούσε ή χάζευε τότε σίγουρα δεν θα το ξαναέκανε την επόμενη φορά.
Ακόμα και μια ατάκα στην εξέδρα μπορούσε να είναι μάθημα. Μια φορά ένας παίκτης δίσταζε να σουτάρει το τρίποντο και τελικά έκανε πάσα. Κάποιος από την εξέδρα φώναξε «Σούταρε ρε, σούταρε». Στο time out ο Ομπράντοβιτς πήγε και ζήτησε από τον τύπο να του επαναλάβει τί είπε. Και τότε γύρισε στον παίκτη του και του είπε «Ακόμη και αυτός στην εξέδρα το κατάλαβε. Σούταρε ρε, σούταρε».
Η λέξη κίνητρο τον χαρακτήριζε. Δεν ήταν ποτέ άπληστος και φρόντιζε να ευχαριστεί την μοίρα για αυτά που του παρέχει. Όπως είχε πει ο ίδιος «Θα σταματήσω την προπονητική αν κάποιος παίκτης με ρωτήσει κάτι και δεν έχω απάντηση».
Τελειοποίησε το πικ εν ρολ. Διάλεξε τους κατάλληλους και έκανε πράξη αυτό που είχε στο μυαλό του. Στην περιφέρεια Διαμαντίδης, Νίκολας, Γιασικεβίτσιους και Καλάθης και στη ρακέτα Μπατίστ, Τσαρτσαρής, Τομάσεβιτς και Πέκοβιτς. Έκανε τους παίκτες του να δουλεύουν σε αυτό το στιλ κάτι που αντέγραψαν ακόμα και στο NBA.
